Kronikk i Stavager Aftenblad av Asta Beate Håland,1.oktober 1992
Eg høyrer dei har drøfta barnehagar på fjernsynet. Syster mi, som arbeider i ein slik skapning, ringde og var sjokkert. Etter hennar referat, handla programmet mest om kor vondt barna hadde det i dag, når mor ikkje lenger ofra seg for heimen. Det var spesielt nokre menn i førti-årsalderen som meinte det, og dei blei sufflert av damer frå husmorforbundet som hadde gått heime.
Eg arbeidde heile tida då ungane var små. Svangerskapspermisjo- nane var ikkje lange. Då eg fekk den fyrste i 1979 var tida 12 veker. Då eg fekk den siste i 1982, var det kome opp i 20. Ikkje var der ammepauser og anna kjekt heller. Eg skal ikkje klager. Det har jo kome på moten for fråfalne feministar på min alder. Eg gjekk like mye på arbeid for mi eiga skuld som for løna. Dei siste åra før ungane begynte på skulen trur eg faktisk ikkje eg hadde løn, med tri ungar i barnehage og skatteklasse 1. Eg orka aldri rekna det ut. Derimot priste eg meg over flaksen. Borte var tida med praktikantar, dagmammaer og morgonar der eg fyrst måtte levera ein unge her og ein annan unge der, før eg kjørte den eldste og heldigaste i barnehagen.
Av og til held eg kurs. Det er kjekt. Eg treffer mange for- skjellige og spennande menneske på den måten. Ein gong var det ei som presenterte seg som den fyrste barnehageungen på Varhaug. Ho hadde kome flyttande til bygda då ho var åtte og blitt ein sensasjon. På Varhaug hadde dei ei klår oppfatning av korleis det gjekk med barn som gjekk i barnehage, og ho hadde inntrykk av at bygda fylgde nøye med for å få med seg når det gjekk gale. Skuffelsen og overraskinga må ha vore stor. Ho var heilt normal og blei korkje skuletapar eller ungdomskriminell. Det einaste som skile henne frå andre eg har møtt, er at barnehagetida var blitt ein del av identiteten hennar. Men det skjedde på Varhaug, og ikkje i barnehagen.
Læraren min på gymnaset sa alltid at du måtte til og med ha fø- rarkort for å kjøra truck i dette landet, men barn kan alle få. Ut frå mange års erfaring med menneska i barnehagar, skal eg gå med på at kvaliteten er ulik. Ikkje alle passar til å arbeida der. Likt andre yrkesgrupper er det også der folk som har kome på feil hylle her i livet. Men samanlikna med alle foreldre som aldri skulle ha fått barn, er det for småtteri å rekna. Og i motsetnad til dei mange lukka og usunne familiane, blir arbeidet i barnehagane kontrollert og styrt. Er det særskilde problem, blir ulike faginstansar trukke inn. I familiane blir det i beste fall oppdaga når ungane kjem i skulen, og i dei fleste tilfel- lene ikkje i det heile tatt. Det kan avlesast på ulike sosiale statistikkar; alt ifrå kriminalstatistikk til sjølvmordstala. Innimellom desse ytterpunkta finn me alarmerande tal med omsyn på mishandling og incest. Men mannfolka på fjernsynet vil ha tilbake gode gamle dager. Mor skal baka vafler og laga hygge, og verda skal vera slik Thorbjørn Egner fortalde om i barnehagen for dei minste. At verda ikkje var slik som desse mennene trur, kan me lesa på andre statistikkar. Ingen gruppe i folket dopar seg så mye på nervemedisin som kvinner over femti. Desse kvin- nene er dei som levde livet i husmorrolla. Trang og ufjelg som rolla var, enda mange av dei opp med angst og redsle for verda. Ingen av dei kunne ha stilt opp i fjernsynet og drøfta husmor- rolla. Det hadde dei verken klart eller turd.
Eg oppfatter diskusjonen som eit forsøk på å få kvinnene til- bake til heimen. På trettitalet gjekk dei så langt at dei laga lover mot at gifte kvinner skulle arbeide heilt uavhengig av om dei hadde barn. Førebels har ennå ingen tort å stilla det for- slaget, og det er kan hende vanskeleg i eit land som har kvinner både som stats- og justisminister. Det er kanskje derfor mot- standarane våre konsentrerer seg om propagandaen. Den har sik- kert effekt. Om ikkje anna så skaper det mistrivsel både for mødre og barnehagepersonell. Det skaper i alle fall ikkje betre omsorg for ungar.